Είναι γνωστό πως η Αμοργός και οι ομορφιές της αποτελούν πηγή έμπνευσης για πολλούς. Οι ανεμόμυλοι του νησιού έγιναν πηγή εμπνευσης για τον Νικόλα Θεολογίτη από τα Θολάρια ο οποίος και έγραψε ένα ποίημα για την ιστορία τους και την προσφορά τους στο νησί.
Η ιστορία των ανεμόμυλων της Αμοργού και η προσφορά τους στο νησί μας
Ποίημα του Νικόλα Θεολογίτη, Πανόραμα, Θολάρια Αιγιάλης
Πολλές φόρες που ξένοιαστα
Κάθομαι και κοιτάζω
Αυτά τα υπέροχα χτίσματα
Τους μύλους του Μαχού
Που τόσο τους θαυμάζω
Έχουν αφήσει εποχή
Χρυσή στο πέρασμα τους
Πόσες ζωές δεν έσωσαν
Το πλούσιο έδεσμα τους
Το φοβερό λειτούργημα
Που κάνανε με τις κακοκαιρίες
Τους άξιζε έναν έπαινο
Γραμμένες ιστορίες
Αυτό το σπάνιο χτίσιμο
Που το γνωρίζουν λίγοι
Στην τόση στρογγυλάδα τους
Από όπου πας είναι λίγη
Ο ξύλινος μηχανισμός
Στην μνήμη μου σαν φέρνω
Για να τον σταματήσουνε
είχαν δικό τους φρένο
Πόσοι ζούσαν στην Αμοργό
Αυτοί το μαρτυρούσαν
Όπου με το αλεύρι τους
Πολλές χιλιάδες ζούσαν
Αυτό το 10 τις εκατό
Ήταν η πληρωμή τους
Το άξιο λειτούργημα
Που ήταν η ζωή τους
Έζησα εις την κατοχή
Και όλα τα θυμούμαι
Αυτοί οι άξιοι άνθρωποι
Στην μνήμη μου σαν ‘ρθούνε
Μια οκά αλεύρι παίρνανε
Όλοι οι κουβαλητάδες
Στο σακί που ζύγιζε
50 έως 70 οκάδες
Από το αλεύρι ζήσανε
Όλοι οι πρόγονοι μας
Και ήταν υγιέστατοι
Στο όμορφο νησί μας
Πανάδα και αρανιστά
Σούβλι χόνδρο και πυταρίδια
Βρασμένα με γάλα μπόλικο
Που είχαν απ’ τα γίδια
Ελιές παξιμάδι κοπανιστή
Το μεσημεριανό τους
Φλασκάκι με μαύρο γλυκό κρασί
Το επιδόρπιο τους
Το μαρτυρούν οι ανεμόμυλοι
Μια έρευνα που κάνω
Εις τα Θολάρια ήταν εφτά
Δύο στην Έξω μεριά και εφτά εις τον Μαχό επάνω
Χώρα Κατάπολα Κάτω Μεριά 18
Μην έχετε απορία
Πως ήτανε της Αμοργού
η βαριά βιομηχανία
Μετά το 1850 η Αμοργός είχε
25 χιλιάδες κόσμο σε ποσοστά μεγάλα
Από το αλεύρι ζούσανε
Το λάδι και το γάλα
Μου άρεσε στον Μύλο να βρεθώ
Το είχα σαν μεράκι
Και πήγαινα και εύρισκα
Τον θείο μου τον Κωστάκι
Ήτανε χρυσές εποχές
Μέρες ονειρεμένες
Εκείνο το γλυκό σιγανό τραγούδισμα
Που ‘κάναν οι αντένες
Ορθώνονταν λεβέντικα
Στα αγερινά τοπία
Και τώρα καταντήσανε
Σαν τα νεκροταφεία
Ποιος είναι αυτός που θα βρεθεί
Ζωή για να τους δώσει
Τα υπέροχα αυτά χτίσματα
Να τα αναστυλώσει
Στο υπουργείο πολιτισμού πρέπει να αποταθούμε
Σε αυτά τα σπάνια χτίσματα
Πάντοτε βοηθούνε
Νικόλας Θεολογίτης
Photo credit: Δημήτρης Θεολογίτης
