Ένα από τα έθιμα, που ευλαβικά τηρείται μέχρι και τις μέρες μας στην Αιγιάλη της Αμοργού, έχοντας τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία, είναι αυτό του «Καπετάνιου».
Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, την Τυρινή, όλα τα νέα παλληκάρια από τα 4 χωριά της Αιγιάλης ( Θολάρια, Λαγκάδα, Όρμο και Ποταμό ) μαζεύονται στα Θολάρια στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, και στην Λαγκάδα στην εκκλησία της Παναγίας Επανωχωριανής, όπου οι νέοι μεταξύ τους διαλέγουν τον Καπετάνιο.
Τα παλιά τα χρόνια την επιλογή αυτή την έκανε ο παπάς του χωριού. Η επιλογή αυτή σημαίνει, πως ο συγκεκριμένος νέος είναι καλός, ικανός και άξιος για να γίνει Καπετάνιος. Είναι κατάλοιπο της Τουρκοκρατίας όπου ο καλύτερος πολεμιστής, ερχόταν να βρει μία γυναίκα για να παντρευτεί.
Στις εκκλησίες υπάρχουν όργανα, που επενδύουν μουσικά την όλη διαδικασία με παραδοσιακούς σκοπούς. Μετά την επιλογή, ο νέος θα φορέσει την παραδοσιακή φορεσιά του Καπετάνιου, με τη βοήθεια των νέων συγχωριανών του, οι οποίοι ντυμένοι και αυτοί παραδοσιακά, θα αποτελέσουν τη συνοδεία του.
Ένας από όλους τους νέους της συνοδείας χρίζεται «Μπαϊραχτάρης», που είναι ο αρχηγός της πομπής, και θα προηγείται του Καπετάνιου, συνοδεύοντάς τον στην πλατεία του χωριού. Αυτός είναι που θα ετοιμάσει και το «μπαϊράκι», ένα κοντάρι που στην κορυφή του είναι καρφωμένα ένα μεγάλο κομμάτι μπακαλιάρος, ένα καρβέλι ψωμί κι ένα κεφάλι τυρί.
Το τυρί συμβολίζει την Τυρινή, ενώ ο μπακαλιάρος και το ψωμί την έναρξη της Σαρακοστής.
Κατά την Τουρκοκρατία, όμως, το κοντάρι αυτό συμβόλιζε και το λάβαρο της Επανάστασης, όπου οι ντόπιοι μην μπορώντας να το σηκώσουν ευθέως μπροστά στον κατακτητή, έβρισκαν αυτό τον τρόπο για να το κάνουν.
Εικάζεται μάλιστα πως από εδώ ξεκίνησε και η έκφραση «σήκωσε μπαϊράκι».
Αφού όλα είναι έτοιμα, έχει στολιστεί και το άλογο ή το μουλάρι που θα μεταφέρει τον Καπετάνιο, η πομπή ξεκινάει. Μπροστά ο Μπαϊρακτάρης, από πίσω τα όργανα και οι τραγουδιστάδες, οι στιχοπλόκοι δηλαδή της Αιγιάλης, που πλέκουν στιχάκια για την ημέρα και τον Καπετάνιο και τα τραγουδούν στον Αποκριανό σκοπό, πιο πίσω το άλογο με τον Καπετάνιο και τη συνοδεία του και τέλος ο κόσμος, που παρακολουθεί τα δρώμενα.
Τραγουδώντας η πομπή φτάνει στην είσοδο των χωριών, όπου εκεί περιμένουν οι κοπελιές, φορώντας τις παραδοσιακές στολές του νησιού. Μία από αυτές θα γίνει η Καπετάνισσα, μετά από επιλογή του Καπετάνιου. Μπαίνουν λοιπόν και αυτές στην πομπή πίσω από τον Καπετάνιο και τότε θα ξεκινήσει η πορεία μέσα στα σοκάκια του χωριού. Τα σπίτια και τα μαγαζιά είναι ανοιχτά και όλοι κερνούν όλη την πομπή, η οποία τελικά καταλήγει στις πλατείες, ονομαστές σαν «Λόζα».
Τα όργανα παίζουν στην μέση της πλατείας κι ο Καπετάνιος αφού χορέψει τον πρώτο χορό με τους φίλους του, κάνει την επιλογή της Καπετάνισσας, πετώντας της το μαντήλι του.
Τα παλιά τα χρόνια που τα πράγματα ανάμεσα στα ζευγάρια ήταν δυσκολότερα, η επιλογή του Καπετάνιου σήμαινε και τη δημοσιοποίηση κάποιου κρυφού δεσμού.
Μετά την επιλογή αρχίζει το φαγοπότι και ο χορός στη μέση της πλατείας. Το γλέντι θα κρατήσει μέχρι πρωίας.
«Ήρθαν οι Απόκριες, ήρθαν και οι Τυρινάδες, Ήρθε και η άγια Σαρακοστή με τις επτά εβδομάδες»
φωτογραφίες : Άγγελος Βεκρής
