Φονιάς ονομάζεται ο χείμαρρος που ξεκινάει και τροφοδοτείται από τις βραχώδης παρυφές του βουνού του Προφήτη Ηλία και διασχίζει μια μεγάλη έκταση ανάμεσα από τις “Μηλιές” και το “Βουνί” (εγκαταλελειμμένοι αγροτικοί οικισμοί), περνάει τον κάμπο του “Γιαληνά” με τα ελαιόδεντρα και καταλήγει στο Ξυλοκερατίδι Καταπόλων.
Δεν πήρε τυχαία το όνομα “Φονιάς” αφού ίσως είναι ο μεγαλύτερος χείμαρρος της Αμοργού και τις σπάνιες φορές που σχηματίζεται και κατεβαίνει, παρασέρνει τα πάντα στο πέρασμα του και προξενεί μεγάλες καταστροφές.
Η τελευταία χρονιά που ξύπνησε το θηρίο ήταν το 1993 όπου είχε γκεμίσει τοίχους, είχε ξεριζώζει μέχρι και ελιές, είχε παρασύρει αυτοκίνητα και είχε πλημμυρίσει χωράφια και σπίτια.
Στην κοίτη του χειμάρρου θα συναντήσει κανείς μια πλούσια χλωρίδα και πανίδα όπου η φύση έχει σχηματίσει μία “ζούγκλα” από φυτά, θάμνους και δέντρα, πουλιά, ερπετά και έντομα.
Κατά μήκος του Φονιά υπάρχουν δύο ξωκλήσια, ο Ταξιάρχης και η Παναγία η Φιδοποταμιανή.
Η πρόσβαση στην περιοχή είναι πολύ δύσβατη έως αδύνατη λόγω της έλλειψης μονοπατιών και ανθρώπινης δραστηριότητας.
Μαργαρίτες
Ανεμώνα
Κίστος (φυτό με θεραπευτικές ιδιότητες)
Δεντρολίβανο
Αμυγδαλιά
Εδώ φυτρώνουν οι βολβοί.
Άρτικας. Παλαιότερα έφτιαχναν σκαμνάμια με τον κορμό του.
Υπάρχουν ακόμα ελιές σε κάποια δέντρα.
Οικισμός “Βουνί”
Ταξιάρχης
Φιδοποταμιανή
Μελίσσια
” Όαση ” . Εγκαταλελειμμένο σπίτι από την δεκαετία του 80. Ονομάστηκε έτσι λόγω των πολλών φυτών και δέντρων που είχαν καλλιεργήσει στα διπλανά χωράφια οι ιδιοκτήτες του.
