Μπορεί φέτος οι ναοί να είναι κλειστοί για τους πιστούς και με αφορμή την εορτή του Αγίου Γεωργίου σήμερα, το amorgos news κάνει ένα μίνι αφιέρωμα σε μια μονή, με πλούσια αλλά και σημαντική ιστορία, αυτή του Άγιου Γεωργίου του Βαρσαμίτη ή Βαλσαμίτη.
Χρόνια πολλά σε όλους τους εορτάζοντες!
Στο δρόμο προς την περιοχή της Κάτω Μεριάς, λίγα χιλιόμετρα πιο έξω από την πρωτεύουσα του νησιού, τη Χώρα, συναντά κανείς το μοναστηριακό συγκρότημα του Αγίου Γεωργίου του Βαρσαμίτη. Χτισμένο σε χαράδρα, με θέα προς τα Κατάπολα, με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική και τα ερείπια ενετικού πύργου σε κοντινή απόσταση, με τις και γύρω γύρω βουνοπλαγιές αλλά και με μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία αποτελεί αναμφισβήτητα ένα σπουδαίο αξιοθέατο της Αμοργού.
Το προσωνύμιο του, λέγεται, ότι προέρχεται από το φυτό βάρσαμος ή αγριόδυοσμος, ένα υδροχαρές αρωματικό και φαρμακευτικό φυτό με αντισηπτική δράση. Αυτό τείνει να αμφισβητείται αφού η εικόνα που βρέθηκε εκεί έφερε το όνομα Βαρσαμίτης, γραμμένο πιθανότατα από τον αγιογράφο της όταν τη δημιούργησε. Γι’αυτό και μελετάται η περίπτωση η εικόνα να προέρχεται τελικά από την περιοχή Βαρσάμ, αναφορές της οποίας βρίσκονται σε εδάφια της Παλαιάς Διαθήκης. Η εικόνα του Αγίου Γεωργίου υπάρχει και στο Μοναστήρι της Παναγίας της Χοζοβιώτισσας, κάτω από την εικόνα Της στο σκαλιστό τέμπλο.
Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει το καθολικό, τρίκλιτη καμαροσκέπαστη βασιλική του 16ου αιώνος, χτισμένη πάνω στις βάσεις παλαιότερων χριστιανικών ναών. Ενδεικτική είναι η παρουσία ψηλότερων τόξων (βυζαντινών) μεταξύ των κλιτών που εναλλάσσονται με χαμηλότερα. Τοιχογραφίες του 17ου αιώνα κοσμούν τους πεσσούς του Ιερού Βήματος και τους τοίχους του κουβουκλίου του αγιάσματος.
Αν και δεν υπάρχουν τεκμηριωμένα ιστορικά στοιχεία, πέτρες με γυναικεία ονόματα που έχουν βρεθεί στην περιοχή αλλά και μία πέτρα τάφου (βρίσκεται μέσα στην μονή) που αναγράφει την ημερομηνία κοιμήσεως της τελευταίας κατά πάσα πιθανότητας μοναχής – μαρτυρούν την λειτουργία γυναικείου αυτοδιοίκητου μοναστηριού κατά τη Βυζαντινή περίοδο μέχρι και το 1757. Έκτοτε αποτελεί μετόχι της Ιεράς Μονής Χοζοβιωτίσσης, ενώ από το 2011 μέχρι το 2019 η μονή λειτούργησε με μία μοναχή (μοναχή Ειρήνη) να εγκαταβιώνει εκεί.
Η αρχική προέλευση του ναού είναι πιθανότατα παλαιοχριστιανική βασιλική. Όμως η προφορική παράδοση αλλά και ο περιβάλλων χώρος του Βαρσαμίτη παρέχουν ενδείξεις ότι στο ίδιο σημείο προϋπήρχε αρχαίος ναός προς τιμήν του Απόλλωνα, με χαρακτήρα υδρομαντείου συμπληρώνοντας την τριάδα των μαντείων των Δελφών, της Δωδώνης και του Αρχιπελάγους (περιοχή Βαρσαμίτη). Η πηγή του νερού – αγιάσματος – τρέχει ακόμα και σήμερα, αλλά η εσωτερική δεξαμενή μέσα στο ναό τσιμεντώθηκε, με απόφαση της Μητρόπολης Θήρας Αμοργού και Νήσων το 1967 ώστε να σταματήσει η πρακτική των προβλέψεων μέσω του αγιάσματος, που επικαλούνταν οι ντόπιοι αλλά και οι κάτοικοι από τα γύρω νησιά.
Παρά το πέρασμα αρκετών χρόνων από τότε, πολλές ιστορίες που αφορούν στο αγίασμα του Αη Γιώργη σώζονται. Παντρειές, αρραβωνιάσματα και συνοικέσια , ανοίγματα επιχειρήσεων και συνεργασίες, ιατρικές επεμβάσεις ,απόπλους καϊκιών και μπάρκα ναυτικών δεν πραγματοποιούνταν αν δεν είχε “ανοιχτεί” το αγίασμα νωρίτερα. Μάλιστα οι παλαιότεροι επιμένουν πως υπήρξαν περιπτώσεις που ενώ κάποιοι είχαν συμβουλευτεί αγίασμα για μια απόφαση τους, προχώρησαν στην υλοποίηση της παρά την δυσοίωνη πρόβλεψη και δέχτηκαν μετέπειτα τις βαριές συνέπειες – χρεοκοπία, ασθένεια, ναυάγιο σκάφους κλπ.
Η διαδικασία λέγεται πως ήταν η εξής: Τα άτομα που γνώριζαν να ερμηνεύουν το αγίασμα – γιατί ήταν συγκεκριμένοι και γνωστοί γιαυτό σε όλο το νησί – πήγαιναν συνήθως Κυριακή στη Μονή και με ένα μικρό μπρίκι έβγαζαν νερό από την πηγή και το μετάγγιζαν σε ένα λευκό πορσελάνινο ποτήρι του ελληνικού καφέ, το άφηναν για λίγο στον ήλιο να “κατατάξει” και έπειτα με ένα μεγεθυντικό φακό παρατηρούσαν την επιφάνεια για να διαβάσουν τα σημάδια, (σωματίδια σκόνης πχ). Στη συνέχεια τα σημείωναν και με πρώτη ευκαιρία επικοινωνούσαν με τα πρόσωπα που τους το είχαν ζητήσει. Οι ίδιοι δε γνώριζαν το θέμα που απασχολούσε την οικογένεια, αφού αυτό το “μελετούσαν” μόνο οι οικείοι περιμένοντας με αγωνία την απάντηση. Χρήματα δε δέχονταν παρά μόνο κάποιο πεσκέσι (δώρο) αν τους προσφερόταν.
Σήμερα, όσοι έχουν την ευκαιρία να επισκεφτούν τη Μονή για προσκύνημα είτε ως καλεσμένοι σε κάποιο Μυστήριο δε χορταίνουν να απολαμβάνουν τη θέα, τη μικρή όαση πράσινου με τις καλλιέργειες του Μοναστηριού, τις μυρωδιές από τα βότανα αλλά την αίσθηση της γαλήνης που αισθάνονται μόλις φτάσουν, δεχόμενοι όπως φανερώνει και το όνομα το “βάρσαμο” του Αγίου στην ψυχή τους.
