Μια καραμπινάτη περίπτωση σφετερισμού πολιτιστικής κληρονομιάς και δικαιωμάτων
Του Εμμανουήλ Ανυφαντάκη
Ομότιμου Καθηγητή Γ.Π.Α.
τ. Προέδρου Εθνικής Επιτροπής Γάλακτος Ελλάδος
Προέδρου Ομίλου Φίλων Φέτας
Η Φέτα είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι παρασκευάζεται στη χώρα μας τουλάχιστον από τους Ομηρικούς χρόνους. Πρόγονός της θεωρείται το τυρί που παρασκεύαζε στη σπηλιά του ο Κύκλωπας Πολύφημος και περιγράφεται από τον Όμηρο στην Οδύσσεια. Στο πέρασμα των αιώνων συνδέθηκε άρρηκτα με τα ήθη, τα έθιμα, τις διατροφικές συνήθειες και την ιστορία των κατοίκων της, από τους οποίους σταδιακά εξελίχθηκε στη σημερινή της μορφή, και οι οποίοι προφανώς έχουν και τα σχετικά πνευματικά δικαιώματα.
Για πολλούς αιώνες κανένας δεν είχε αμφισβητήσει ποτέ την Ελληνικότητά της. Ακόμη και τα γειτονικά με τη χώρα μας κράτη είχαν και έχουν για τα συγγενικά με τη Φέτα τυριά τους τα δικά τους ονόματα. Όμως προς το τέλος του περασμένου αιώνα το σκηνικό άλλαξε. Σταδιακά η ζήτηση σε τυριά άλμης, σε παγκόσμια κλίμακα, αυξήθηκε, με συνέπεια να δημιουργηθεί διεθνές εμπόριο για τα προϊόντα αυτά που έσπευσαν να καλύψουν μεγάλες βιομηχανίες γαλακτοκομικά αναπτυγμένων χωρών, οι οποίες παρασκεύασαν από αγελαδινό γάλα και από διάφορα προϊόντα του-καζεΐνες, καζεϊνικά άλατα, κλάσματα πρωτεϊνών, πρωτεΐνες τυρογάλακτος, σκόνη γάλακτος κ.λπ.-με σύγχρονες μεθόδους πολλά νέα τυροκομικά προϊόντα στα οποία αντιδεοντολογικά και παράνομα έδωσαν το όνομα του πιο σημαντικού παραδοσιακού μας προϊόντος, της Φέτας μας, η οποία ήδη είχε αποκτήσει διεθνή φήμη, γεγονός που διευκόλυνε την τοποθέτηση και προώθηση των προϊόντων τους στην αγορά. Και δεν αρκέστηκαν σε αυτήν την απαράδεκτη πρακτική τους αλλά προχώρησαν και στην επισήμανσή τους με ελληνικά ονόματα, τοπωνύμια, εικόνες και παραστάσεις που παραπέμπουν στην Ελλάδα και συνειδητά παραπληροφορούσαν τους καταναλωτές. Μάλιστα για να νομιμοποιήσουν την πρακτική τους αυτή δεν δίστασαν να ζητήσουν, το 1984, από τη Διεθνή Ομοσπονδία Γάλακτος τη δημοσίευση προδιαγραφών της Φέτας κατά συμφέροντά τους, γεγονός που προκάλεσε την άμεση παρέμβαση της χώρας μας.
Εξαρχής διαμορφώθηκαν δύο αντιμαχόμενες απόψεις, η Ελληνική, με σύνθημα ‘η Φέτα είναι μια και Ελληνική’, κατά την οποία η Φέτα αποτελεί ελληνικό παραδοσιακό τυρί με ιδιότυπα χαρακτηριστικά, που παρασκευάζεται στη χώρα μας από πρόβειο και γίδινο γάλα από του Ομηρικούς χρόνους, και η άλλη των ανταγωνιστών μας κατά την οποία η ονομασία Φέτα στην πράξη έχει καταστεί κοινή και κατά συνέπεια μπορεί καθένας να τη χρησιμοποιεί κατά τα συμφέροντά του.
Τέλος στη διαμάχη αυτή, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έδωσε το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ) το οποίο μετά από εξαντλητική ανάλυση του συνόλου των διαθέσιμων στοιχείων, αποφάνθηκε ότι η ονομασία Φέτα δεν είναι κοινή αλλά Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης ελληνικού παραδοσιακού τυριού με συγκεκριμένες προδιαγραφές-ταυτότητα-που παρασκευάζεται από πρόβειο και γίδινο γάλα, σε οριοθετημένες με νόμο περιοχές της χώρας μας (ΔΕΚ, ανακοινωθέν τύπου αριθ. 92/05/EL 25 Οκτωβρίου 2005). Απέκτησε έτσι η Φέτα μας και με τη βούλα του ΔΕΚ προδιαγραφές-ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ- που χαρακτηρίζουν αποκλειστικά και μόνον αυτήν. Στην ουσία εξασφαλίσαμε το μονοπώλιο της ονομασίας Φέτα σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. σε μια αγορά 300 εκατομμυρίων καταναλωτών περίπου όπου ισχύει το Ευρωπαϊκό δίκαιο, και τη δυνατότητα να διακινείται πλέον το προϊόν μας με την ταυτότητά του στη διεθνή αγορά και σε συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού να αξιολογείται από τους καταναλωτές.
Και ενώ όλα λειτουργούσαν χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα για τη Φέτα μας και επί μία δεκαετία περίπου μετά την έκδοση της απόφασης του ΔΕΚ προέκυψαν ξαφνικά “ως κεραυνός εν αιθρία”, οι συμφωνίες της ΕΕ με την Νότια Αφρική (SADC) και τον Καναδά (CETA). Παρά τις επιμέρους διαφορές μεταξύ των συμφωνιών αυτών και οι δύο, σε γενικές γραμμές, προβλέπουν ότι οι υφιστάμενοι στις χώρες αυτές παραγωγοί και έμποροι λευκών τυριών άλμης που τα διαθέτουν στην αγορά με την ονομασία Φέτα μπορούν να συνεχίσουν να τα πωλούν, εις το διηνεκές, με την ονομασία αυτή, ενώ οι εισερχόμενοι μελλοντικά στην παραγωγή και εμπορία των τυριών αυτών υποχρεούνται να τα διαθέτουν με τις ονομασίες Feta-style, Feta-type, ή South African Feta στην περίπτωση της Νότιας Αφρικής ή Feta made in Canada στην περίπτωση του Καναδά. Και αυτά όταν με τις συμφωνίες αυτές παρέχεται πλήρης προστασία στη Νότια Αφρική σε 251 προϊόντα Π.Ο.Π. της Ε.Ε. με εξαίρεση τη Φέτα, στην οποία όχι μόνον δεν παρέχεται ουσιαστικά καμία προστασία, αλλά αντίθετα μεθοδικά υποσκάπτεται το Ευρωπαϊκό της κεκτημένο και η καλή της φήμη.
Από τα παραπάνω είναι προφανές ότι και οι δύο συμφωνίες αγνοούν κατά τρόπο προκλητικό την τεκμηριωμένη επιστημονικά άποψη ότι η ονομασία Φέτα και το προϊόν που παραδοσιακά τη φέρει αποτελούν κομμάτι της παράδοσης και της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας μας, αγνοούν το Ευρωπαϊκό του κεκτημένο, αγνοούν την σχετική απόφαση του ΔΕΚ μείζονος σύνθεσης και προσπαθούν με πολιτικές αποφάσεις να αντιστρέψουν την πραγματικότητα. Και αυτό με την απίθανη δικαιολογία ότι η Νότια Αφρική και ο Καναδάς που χρησιμοποίησαν, προφανώς αντιδεοντολογικά και παράνομα, την ονομασία Φέτα για τα προϊόντα τους απέκτησαν δικαιώματα χρησικτησίας. Αντί οι χώρες αυτές να ανακληθούν στην τάξη για παράνομη και αντιδεοντολογική συμπεριφορά ανταμείβονται γι’ αυτήν. Αυτό αναμφισβήτητα αποτελεί καραμπινάτη περίπτωση σφετερισμού Ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς και δικαιωμάτων που δεν πρέπει να επιτρέψουμε να υλοποιηθεί.
Οι δύο συμφωνίες έχουν εγκριθεί κατ’ αρχήν από το Συμβούλιο Υπουργών της Ε.Ε., έχουν ψηφιστεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μένει μόνο η επικύρωση τους από τα εθνικά κοινοβούλια των κρατών της Ε.Ε. κατά συνέπεια και από το Ελληνικό. Μένει δηλαδή ΕΝΑ ΑΚΟΜΗ ΣΤΑΔΙΟ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ για να αρχίσει η επίσημη εφαρμογή τους καθώς η προσωρινή έχει ήδη αρχίσει.
Μετά ταύτα προκύπτει το ερώτημα τι μπορεί να γίνει στις συνθήκες αυτές σήμερα. Υπάρχουν δύο επιλογές. Η μία είναι αυτή που επί είκοσι χρόνια περίπου διεκδικούσαμε, ότι η Φέτα είναι μία και Ελληνική, και δικαιωθήκαμε με αμετάκλητη απόφαση του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, ΔΗΛΑΔΗ Η ΜΗ ΚΥΡΩΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΦΩΝΙΩΝ και η άλλη ότι Φέτες είναι πολλές και πολυεθνικές, που προωθούν οι συμφωνίες αυτές και ουσιαστικά αποτελούν τον διακαή πόθο των χωρών με μεγάλη παραγωγή αγελαδινού γάλακτος και των πολυεθνικών τους, ΔΗΛΑΔΗ Η ΚΥΡΩΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΦΩΝΙΩΝ.
Μένει στους Έλληνες βουλευτές να εκτιμήσουν ποια από τις δύο θέσεις υπηρετεί το εθνικό συμφέρον και το συμφέρον αυτών που εκπροσωπούν και ελεύθεροι χωρίς κομματικές πειθαρχίες να ψηφίσουν κατά συνείδηση όταν οι συμφωνίες έλθουν στο ελληνικό κοινοβούλιο.
Αν οι συμφωνίες δεν κυρωθούν είναι βέβαιο ότι αφού αναμορφωθούν κατά τρόπο αντικειμενικό και δίκαιο σε συνεργασία με τους Έλληνες κτηνοτρόφους και τυροκόμους θα επανέλθουν και χωρίς πρόβλημα θα κυρωθούν.
Αν όμως, παρ’ ελπίδα, κυρωθούν είναι προφανές ότι εκχωρείται ΚΑΙ ΜΕ ΤΙ ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΥΠΟΓΡΑΦΗ το πιο ισχυρό trade name και πολιτιστική κληρονομιά της χώρας μας στη Νότια Αφρική και τον Καναδά και το πιο σημαντικό αναγνωρίζουμε ως χώρα ότι υπάρχουν και άλλες Φέτες εκτός της ελληνικής, γεγονός που παραπέμπει σε κοινή ονομασία και δημιουργεί προηγούμενο και άλλες χώρες, ακόμη και της Ε.Ε., να επιδιώξουν ανάλογη μεταχείριση και στην ουσία να ακυρώσουν την απόφαση του ΔΕΚ για τη Φέτα. Αν αυτό δεν είναι πράξη εθνικής μειοδοσίας τότε τί είναι;
Το θέμα της Φέτας είναι εθνικό για αυτό και ο αγώνας για την προστασία της ταυτότητας της πρέπει να είναι κοινός και αχρωμάτιστος. Το πιο εμβληματικό προϊόν της χώρας μας δεν εντάσσεται σε μνημονιακές της υποχρεώσεις για να εφαρμοστούν για αυτό μνημονιακές πρακτικές. Περιθώρια για κομματικά παιχνίδια και κομματικές πειθαρχίες δεν υπάρχουν και αυτό πρέπει να το αντιληφθούν έγκαιρα ΟΛΟΙ. Χωρίς τη δική μας υπογραφή ας κάνουν ότι θέλουν, όπως έκαναν μέχρι σήμερα. Οι παρανομίες τους δεν πρέπει να νομιμοποιηθούν και με τη δική μας υπογραφή.
Στο πνεύμα αυτό δημιουργήθηκε ο Όμιλος Φίλων Φέτας, μια μη κερδοσκοπική, μη πολιτική, μη συνδικαλιστική ένωση προσώπων με στόχο να ενημερώσει τους Έλληνες για τους σοβαρούς κινδύνους που διατρέχει η ταυτότητα της Φέτας μας από τις συμφωνίες αυτές και για την ανάγκη άμεσης εκδήλωσης μιας εθνικής προσπάθειας ώστε να πειστούν οι βουλευτές μας να μην τις κυρώσουν. Μέλη του Ομίλου μπορούν να εγγραφούν, χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση, όλοι οι Έλληνες στην ιστοσελίδα μας www.fetasos.gr, και όλοι μαζί να πιέσουμε για τη σωτηρία του εθνικού μας προϊόντος. Δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής κανενός ότι η δύναμης του Ομίλου είναι τα μέλη του. Πρέπει άμεσα να γίνουμε πολλοί γιατί μόνον τότε θα ακουστεί η φωνή μας.
